Εισήγηση «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ» αναφορικά με την Γνωμοδότηση
επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) της ΟΛΠ
Α.Ε., για την 5η τακτική συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής της 04-03-2020
----------------------------------------
Αθήνα, 04-03-2020
Αρ. Πρωτ.:
Προς : Πρόεδρο
Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής,
κ. Θεοδωρόπουλο Χρήστο
Κοινοποίηση : Περιφερειάρχη Αττικής,
κ .Γεώργιο Πατούλη
κ.κ. Περιφερειακούς Συμβούλους
Θέμα : Εισήγηση «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ» αναφορικά με την Γνωμοδότηση επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για την τροποποίηση και ανανέωση της Α.Π. 104050/17-5-2006 ΚΥΑ
Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων του ΟΛΠ Α.Ε.
Κύριε Πρόεδρε,
Σύμφωνα με τον B.S.Hoyle, γεωγράφο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Σάουθάπτον
και ένα από τους πλέον γνωστούς ειδικούς σε θέματα σχέσης πόλης και λιμανιού,
η σύγχρονη σύγκρουση μεταξύ των συστημάτων που εκπροσωπούν οφείλεται στην παγκοσμιοποίηση. Η απαίτηση ανταγωνιστικότητας στο πεδίο του παγκόσμιου συστήματος ανταλλαγών
ανάγκασε τα λιμάνια να ενεργοποιήσουν και να ολοκληρώσουν άμεσα μία
σειρά εκτεταμένων τροποποιήσεων που επικεντρώνονταν στην εισαγωγή καινοτομικών
στοιχείων στην λογιστική οργάνωση και στην ανάγκη ολοένα και μεγαλύτερων
επιφανειών. Οι πόλεις δεν κατόρθωσαν, εύλογα, να τροποποιηθούν με την
ίδια ταχύτητα και, έτσι, δημιουργήθηκαν δραματικά προβλήματα με σοβαρές
επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των κατοίκων τους.
Οι πόλεις-λιμάνια
έχουν ένα βαθμό πολυπλοκότητας σαφώς μεγαλύτερο από τις πόλεις που
βρίσκονται μακριά από την υγρό στοιχείο. Η διάθεση λιμανιού αυξάνει
σημαντικά τις λειτουργικές απαιτήσεις της πόλης, το πλήθος των
διοικητικών αρμοδιοτήτων, τους οικονομικούς παράγοντες και, κυρίως, τον βαθμό
πολυπλοκότητας των εργαλείων που απαιτούν ο προγραμματισμός και η χωροταξία
τους.
Από ιστορικής σκοπιάς, η
έννοια της πόλης-λιμάνι παρουσιάζει μια ξεκάθαρη εξελικτική διαδρομή.
Από την πόλη-λιμάνι, την πόλη που δημιουργούνταν γύρω από το λιμάνι
για να εκμεταλλευτεί τον πλούτο που δημιουργούσε, περάσαμε στον καιρό της
νεωτερικότητας στον προοδευτικό διαχωρισμό τους και στη δημιουργία δύο
διαφορετικών οντοτήτων συχνά στα όρια της σύγκρουσης. Με λίγα λόγια, αμφότερα
άρχισαν να αναπτύσσονται σε δύο διαφορετικές και αλληλοσυγκρουόμενες
κατευθύνσεις, με τα συμφέροντα του λιμανιού να είναι διαμετρικά αντίθετα
από τα συμφέροντα της πόλης. Κύρια πεδία της σύγκρουσης εκείνο της προσβασιμότητας,
το πεδίο της κινητικότητας, το πεδίο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων
και το πεδίο της συνεχούς αύξησης της απαίτησης χώρων. Με την σημερινή
εξέλιξη του ρόλου της ναυτιλίας και των μεταφορών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης,
η σύγκρουση μεταξύ πόλης και λιμανιού οριστικοποιήθηκε σε απτή
πραγματικότητα. Και ενώ οι αστικές ανάγκες δεν προκαλούν τροποποιήσεις στο λιμάνι,
ο μετασχηματισμός του λιμανιού έφερε στην επιφάνεια δραματικές
επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής της πόλης και των κατοίκων της.
Μεταξύ ενός έντονου δημόσιου
διαλόγου, αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και πρωτοβουλιών δημοτικών και
περιφερειακών διακυβερνήσεων ανά την Ευρώπη – Δουβλίνο, Ματοσίνιος
στην Πορτογαλία, Αλικάντε κ.λπ. -
η προσπάθεια καθορισμού της χαμένης αρμονικής ισορροπίας μεταξύ του
συνεχώς εξελισσόμενου λιμανιού και της πόλης, συμπυκνώθηκε πριν
από 11 περίπου χρόνια από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του
προγράμματος URBACT
– προαγωγής της αειφόρου
αστικής ανάπτυξης – με κύριο στοιχείο την προβληματική του διαρκώς
διογκούμενου τουρισμού «κρουαζιέρας». Μέσω του CTUR - «Κρουαζιέρα και αστική Αναγέννηση», η Ευρωπαϊκή
Ένωση έθεσε ως αναγκαία προϋπόθεση για την ανεύρεση της χαμένης ισορροπίας
ένα πρόγραμμα στρατηγικών παρεμβάσεων στον φυσικό και κοινωνικό ιστό των
ενδιαφερόμενων πόλεων-λιμένων με όρους αστικής αναγέννησης, ως «συνολικής
παρέμβασης μετατροπής της κοινωνικο-οικονομικής δομής μιας συγκεκριμένης
αστικής περιοχής στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας, μέσω του εκσυγχρονισμού του
αστικού ιστού, της βελτίωσης του αστικού περιβάλλοντος, της προσέλκυσης νέων
δραστηριοτήτων και της διαφοροποίησης των κοινωνικών δομών».
Πρόκειται για στρατηγικές
παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενδελεχή χαρτογράφηση των δυνατών αειφόρων
παρεμβάσεων στον πολεοδομικό ιστό έτσι ώστε να επιτευχθεί η στενή συσχέτιση
μεταξύ της ανάπτυξης της «κρουαζιέρας» και της εκτεταμένης αστικής
αναγέννησης της πόλης, βάσει της συνολικής αναδιοργάνωσης του συστήματος
των υποδομών, της χωρικής ανάπλασης του θαλάσσιου μετώπου και της σε βάθος
αναδιανομής και επικαιροποίησης των λειτουργιών της πόλης, με όρους
συμβατότητας στις ανάγκες της βιώσιμης ευημερίας και, φυσικά, της υψηλής
ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Σε γενικές γραμμές οι
στρατηγικές παρεμβάσεις οφείλουν να επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο :
α. στην πολυλειτουργική αναδιάρθρωση του
παράκτιου μετώπου της πόλης με στόχο την συνολική ανάκαμψη των κοινωνικών και
πολιτιστικών σχέσεων και της οικονομικής δραστηριότητας,
β. στην αναπαλαίωση, προστασία και
επανάχρηση της ιστορικής κληρονομιάς του λιμανιού,
γ. στην βελτιστοποίηση των υποδομών
προσβασιμότητας μέσω της δημιουργίας διατροπικών συστημάτων μετακίνησης,
δ. στην αύξηση της ελκυστικότητας της
παραλιμένιας πόλης μέσω της δημιουργίας «ανοικτών» υποδομών «κρουαζιέρας» σε
θέση να χρησιμοποιηθούν ευρέως και από τους κατοίκους – υποδομές εμπορίου,
πολιτιστικού χαρακτήρα, ψυχαγωγίας και,
ε. στην εξυγίανση και βελτιστοποίηση των
περιβαλλοντικών συνθηκών της περιοχής του λιμένα μέσω της ελαχιστοποίησης των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κρουαζιέρας, με όρους δραστικού περιορισμού ή
και εξάλειψης των πηγών ατμοσφαιρικής μόλυνσης και μόλυνσης του νερού και του
εδάφους.
«Είναι περιττό να
υπενθυμίσουμε ότι τον πραγματικό καταλύτη στο πεδίο της απόλυτης επιτυχίας της
διαδικασίας ποιοτικής αναγέννησης της παραλιμένιας πόλης αποτελεί το παράκτιο
μέτωπο της», έγραφε πριν από μια δεκαετία ο Μάρτιν Μίλσπο, δημοσιογράφος
και από τους πλέον ειδικούς στο θέμα. «Αποτελεί γεγονός ότι, τις τελευταίες
δύο δεκαετίες, έγινε απτή πραγματικότητα η δραστική αναγέννηση της πόλης χάριν
της ριζικής ανάπλασης παράκτιων μετώπων με την ad hoc παρεμβολή νέων δραστηριοτήτων, πολιτιστικού,
κοινωνικού, ψυχαγωγικού και εμπορικού χαρακτήρα, στην διάθεση τόσο των κατοίκων
της πόλης όσο και του τουριστικού ρεύματος. Από αυτή την άποψη, ο διαρκώς
αυξανόμενος τουρισμός «κρουαζιέρας» μπορεί να θεωρηθεί ως σημαντικός παράγοντας
επανασχεδιασμού όχι μόνο του παράκτιου μετώπου αλλά και του αστικού ιστού σε
βάθος στο εσωτερικό της πόλης, προς όφελος τόσο των κατοίκων όσο και του
τουριστικού ρεύματος. Η ουσιαστική αστική αναγέννηση δεν είναι δυνατή να
βοηθήσει τον παράγοντα «κρουαζιέρα» και να βοηθηθεί από αυτόν, εάν δεν
προγραμματιστεί σε ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο από εκείνο της απλής εξάρτησης του».
Από αυτή την οπτική γωνία
και δεδομένων των παγιωμένων διεθνών εμπειριών και των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής
Ένωσης σχετικά με το θέμα, η οποιαδήποτε θέση υπέρ ή κατά της Μελέτης
Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της
ΟΛΠ Α.Ε. δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Ορθές οι ενστάσεις όσων την
κρίνουν ελλιπέστατη, ορθότατες όσων αγωνίζονται για την απόσυρση της και ακόμη
ορθότερες οι αντιρρήσεις των Δήμαρχων της εκλογικής περιφέρειας Πειραιά,
αλλά το πρόβλημα είναι και άλλο και αλλού. Το πρόβλημα έγκειται στο ίδιο το
περιώνυμο «master plan» της ΟΛΠ Α.Ε. Ένα σχέδιο δίχως καμία
απολύτως αξία, εκτός συγκυρίας και κυρίως εκτός ιστορίας, που εμβαθύνει την
καταστροφική ρήξη μεταξύ πόλης και θάλασσας, της πόλης και του παράκτιου
μετώπου της και της πόλης και του λιμανιού της. Ένα σχέδιο που προχωρεί, βαθιά,
στην ολοκλήρωση της μετατροπής του παράκτιου μετώπου της δεύτερης πόλης της
χώρας σε πόλο βαριάς βιομηχανίας, παντελώς αποκομμένο από αυτή, για να
απορροφήσει το όποιο εναπομείναν ψήγμα ζωτικότητας της και να την σπρώξει ακόμη
πιο βαθιά στον δρόμο της παρακμής.
«Η COSCO SHIPPING έχει
ένα ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης του λιμένος Πειραιά» δήλωσε ο Yu Zenggang,
Πρόεδρος της ΟΛΠ Α.Ε., στην τελετή έναρξης των εργασιών για την «Επέκταση
Επιβατικού Λιμένα» του Πειραιά. Δίχως καμία αναφορά στην πόλη, δίχως
την πόλη και δίχως τους κατοίκους της, δίχως αναφορά σε βιωσιμότητα και βιώσιμη
ευημερία, με μόνη στήριξη εκείνη της χρεωκοπημένης πολιτικής της χώρας.
- Και ας διακηρύττει ο Πρωθυπουργός - όπου
βρεθεί και όπου σταθεί - «τολμηρές
πολιτικές για την προστασία του περιβάλλοντος».
- Και ας ζητά ο Περιφερειάρχης Αττικής συνεργασία
Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Κεντρικής Διοίκησης «προκειμένου να επιτευχθεί η
περιβαλλοντική αναβάθμιση…με έργα υψηλής προστιθέμενης αξίας τόσο για το
περιβάλλον, όσο και για το ενεργειακό ισοζύγιο».
- Και ας κόπτονται όλοι τους για
αειφορίες, για κλίμα και κλιματικές αλλαγές, για την απόλυτη προτεραιότητα του
πολίτη ή και για ρήξεις και ανατροπές.
Ως εκ τούτου,
η «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
για την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ» καλούμε την Περιφερειακή Διοίκηση να
αποσύρει την Μελέτη
Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) προς γνωμοδότηση και να υποδείξει στην ΟΛΠ Α.Ε. την
δραστική ανασύνταξη του «master plan», βάσει των
παγιωμένων διεθνών εμπειριών και των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
όπως παραπάνω, εκτεταμένων δημόσιων διαβουλεύσεων και Διεθνών Αρχιτεκτονικών
Διαγωνισμών.
Για την «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ
ΣΥΜΜΑΧΙΑ για την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ»
Ο Επικεφαλής
Γιώργος
Δημητρίου
«Οικολογική Συμμαχία
για την Περιφέρεια Αττικής».
- Για τον ριζικό
αναπροσανατολισμό των πολιτικών της Περιφέρειας.
- Για την διοικητική
και πολιτική της αυτονομία.
- Για την «Οικολογική
Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και
το περιβάλλον.
